Dankzij het burgerwetenschapsinitiatief ‘Soja in 1000 tuinen’ konden onderzoekers van VIB en ILVO stammen van bodembacteriën identificeren die belangrijk zijn om in Vlaanderen soja te kunnen kweken met een acceptabele opbrengst. Met die stammen konden VIB en ILVO coatings ontwikkelen om sojazaden te omhullen zodat ze betere groeikansen zouden hebben op Vlaamse bodem. Eerder dit jaar werden bij ILVO meerdere testvelden met gecoate sojazaden gezaaid. Vandaag konden de onderzoekers bij de eerste evaluatie duidelijk zien dat de sojaplanten goed gedijen en erin slagen om stikstof uit de lucht te fixeren.
Grote sprong voorwaarts in onderzoek
Jo Brouns, Vlaams minister van Economie, Innovatie, Werk, Sociale economie en Landbouw: “Dankzij de vele burgers en landbouwers die één vierkante meter van hun tuin of land ter beschikking hebben gegeven, kon dit onderzoeksproject een enorme sprong voorwaarts maken. Het bracht zo ook wetenschap letterlijk in de huiskamer van de Vlaming.”
Soja in 1000 tuinen
In maart 2021 lanceerde VIB samen met toenmalig minister van Innovatie en Landbouw Hilde Crevits een oproep aan de Vlaming om in de eigen tuin soja te telen. Deelnemers werd gevraagd om een vierkante meter van hun tuin op te offeren om soja te planten. Met succes, want het project wist meer dan 1000 deelnemers (inclusief landbouwers) op de been te krijgen, waardoor VIB en ILVO samen bacteriën konden identificeren die noodzakelijk zijn om kwalitatief aan sojateelt te doen.
Bacteriële coatings
Met die inzichten ontwikkelden de onderzoeksinstellingen bacteriële coatings waarmee sojazaden behandeld kunnen worden zodat ze beter kunnen groeien in Vlaanderen. Om te testen of die coating ook effectief leidt tot de gewenste symbiose tussen plant en bacterie, en stikstofhoudende knolletjes (nodules) rond de wortels vormt, startten VIB en ILVO eerder dit jaar vergelijkende veldproeven op. De telling en gewichtsbepaling van de knolletjes, en de evaluatie van de planten in elk van de sojavelden (kleur, peulvorming, groeikracht…) stemt de onderzoekers optimistisch. Het ziet ernaar uit dat de lokaal aangepaste bodembacteriën effectief tot meer en betere gewasopbrengst zullen kunnen leiden.
Meer nodules door coatings
De sojaplanten die met de nieuwe bacteriële coatings werden behandeld, tonen betere resultaten dan de soja die geen bacteriële ‘steun’ meekreeg. Naast een groenere bladkleur bevatten de wortels van de planten duidelijk meer stikstofnodules in de vorm van wortelknolletjes. Die nodules zijn belangrijk, want ze tonen aan dat de bacteriële coating voor een betere wisselwerking tussen de sojaplanten en de bodem zorgt. Zo slaagt de plant er immers in om stikstof op te nemen. Een essentiële voorwaarde om soja met voldoende opbrengst en een hoog eiwitgehalte te telen.
Joke Pannecoucque, sojaexpert bij ILVO: “Die nodules zijn bijzonder belangrijk voor ons onderzoek. Ze tonen de doeltreffendheid van de nieuwe bacteriële coating aan, want ze zijn een duidelijke indicatie dat de sojaplantjes stikstof uit bodem en lucht halen. Dat betekent dat de gewassen minder meststoffen nodig hebben om tot een goede gewasopbrengst te leiden.”
Het onderzoek toont dat bacteriën die van nature voorkomen in Vlaamse bodems met soja kunnen samenwerken om voldoende stikstof uit de lucht te benutten en een goede opbrengst te garanderen. Een belangrijke stap vooruit in de Vlaamse Eiwitstrategie 2030, waar men streeft naar meer plantaardige eiwitconsumptie en -productie.
Welke nutriënten en bodemeigenschappen belangrijk?
Verder onderzoek moet nu uitwijzen hoe de nieuwe coatings Vlaamse landbouwers kunnen helpen aan sojateelt te doen. Zo zullen VIB en ILVO op basis van de huidige resultaten en verdere analyses uitzoeken welke nutriënten en bodemeigenschappen belangrijk zijn om tot nog betere resultaten te komen.
De finale resultaten van het ‘Soja in 1000 tuinen’ project zullen op 11 december 2023 worden toegelicht tijdens een slotevenement met alle deelnemers, partnerinstellingen en andere belanghebbenden.
Grand Challenges
‘Soja in 1000 tuinen‘ is een burgerwetenschapsproject waarin onderzoekers van VIB, ILVO, UGent en KU Leuven samenwerken met 1000 burgers. Het wordt gefinancierd binnen het VIB Grand Challenges programma, dat onderzoeksprojecten ondersteunt die op korte termijn een directe meerwaarde voor de samenleving kunnen opleveren.
