Nederland is binnen de EU de grootste importeur van soja, palmolie en cacao. Deze producten worden vaak gelinkt aan ontbossing. De voedingsmiddelenindustrie is in Nederland de grootste gebruiker van deze goederen. Het gaat vooral gaat om industrieën die oliën en vetten en veevoer vervaardigen. Het grootste deel van de producten komt uiteindelijk weer in het buitenland terecht. Dit meldt het CBS in de Internationaliseringsmonitor.
Nieuwe regels tegen ontbossing
In mei van dit jaar heeft de Europese Raad nieuwe regels vastgesteld die ervoor moeten zorgen dat de consumptie en handel in de EU niet bijdragen aan ontbossing en verdere aantasting van bos-ecosystemen. Ontbossing en bosdegradatie worden vooral veroorzaakt doordat er wereldwijd steeds meer landbouwgrond bij komt. Concrete voorbeelden van geïmporteerde producten die een link hebben met ontbossing zijn soja, rund, palmolie, hout, cacao en koffie en alle afgeleiden daarvan.
Houtimport meer dan verdubbeld
Sinds 2002 is de importhoeveelheid van hout uit niet-EU-landen het meest toegenomen (+125 procent) gevolgd door cacao (+67 procent), rund (+53 procent) en palmolie (+19 procent). De importhoeveelheid van koffie is licht gedaald (met 2 procent) en die van soja daalde met 21 procent.
Voedingsindustrie hoofdgebruiker goederen met risico op ontbossing
Van de goederen die niet meteen na import worden doorgevoerd naar het buitenland, kan worden gekeken naar het gebruik per bedrijfstak. De voedingsindustrie heeft met 41 procent het grootste aandeel in het gebruik door Nederlandse bedrijfstakken. Daarnaast is het de enige bedrijfstak die gebruikmaakt van alle typen goederen met risico op ontbossing. De grootste gebruikers na de voedingsindustrie (papierindustrie, bouw, meubelindustrie, zakelijke dienstverlening) gebruiken alleen hout. Verder is er voor energievoorziening (stoken houtige biomassa) de laatste jaren steeds meer geïmporteerd hout gebruikt. De horeca gebruikt relatief veel ingevoerd rundvlees.
Certificeringen niet meegenomen
De monitor ziet soja als een product dat risico op ontbossing met zich meebrengt. De monitor zegt daarmee niks over het daadwerkelijke risico op ontbosing. In 2020 was 96 procent van de in mengvoer verwerkte soja (sojameel en hullen) duurzaam gecertificeerd. Dit vermindert het risico op ontbossing aanzienlijk. Ook in Europa is het gebruik van gecertificeerde soja toegenomen de laatste jaren toegenomen.
Voedingsindustrie verwerkt vooral voor het buitenland
Het grootste deel van de door de voedingsindustrie verwerkte import van producten met risico op ontbossing komt uiteindelijk in het buitenland terecht. In 2021 ging het om 79 procent. De overige 21 procent van de verwerkte producten blijft in Nederland.
Ook soja wordt grotendeels gebruikt om producten te maken die met name in het buitenland afgezet worden. In 2021 werd 1,1 miljard euro ingevoerde soja in Nederland verwerkt voor de export. De belangrijkste exportproducten na verwerking zijn plantaardige oliën en vetten (27 procent), veevoer (20 procent) en bereide voedingsmiddelen (10 procent). De Nederlandse import van sojabonen en palmolie komt voor meer dan 90 procent voor rekening van buitenlandse multinationals.
Bij de overige bedrijfstakken (samen genomen) blijft 58 procent in Nederland en 42 procent gaat naar het buitenland. Zo verwerkt de bouwsector alleen hout en dat is voor 91 procent bestemd voor Nederland en slechts 9 procent gaat naar het buitenland.
Strengere productie-eisen doen weinig
Leontien Hasselman-Plugge, Co-CEO, ImpactBuying stelt dat strengere productie-eisen vanuit Europa weinig zullen doen om bossen en bodem beter te beschermen. Daarvoor moeten vooral de lokale overheden van de producerende landen in actie komen.
Nederland is een belangrijk doorvoerland van grondstoffen als soja, cacao, palmolie en koffie. Dat Nederland een grote importeur is, is dus logisch. Voor veruit de meeste grondstoffen geldt dat het onduidelijk is of en op welke schaal er ontbossing en bodemverschraling heeft plaatsgevonden. Dat komt omdat betrouwbare informatie over de herkomst vaak ontbreekt.
Herkomst grondstoffen onduidelijk
Dat lijkt simpel op te lossen, maar de herkomst van de grondstoffen is vaak diffuus. Bij koffie is er bijvoorbeeld vaak sprake van een blend, en komen de koffiebonen van talloze verschillende plantages en stukken land. Ook wisselen grondstoffen alleen al tijdens hun reis op zee soms drie keer van eigenaar. Er is ontzettend veel onderzoek en data nodig om precies te weten waar grondstoffen vandaan komen.
Producenten en handelaren mijden Europa
De Europese ontbossingsregels die volgend jaar ingaan, zullen hier niet veel aan veranderen.
Producenten en handelaren zullen Europa gaan mijden, omdat ze hun grondstoffen op genoeg andere plekken kwijt kunnen zonder dat ze daar ingewikkelde regels hoeven te voldoen. Landen als India en China stellen veel minder vragen.
Duurdere grondstoffen
Bovendien zijn de marges op grondstoffen flinterdun. Betrouwbare data verzamelen en maatregelen nemen tegen ontbossing en bodemverschraling kosten veel geld. Dat betekent dat de Europese consument veel meer zal moeten betalen voor grondstoffen.
Bedrijven die grondstoffen invoeren, verwerken, verkopen en verhandelen moeten natuurlijk hun uiterste best doen om te voorkomen dat er milieuschade in hun ketens voorkomt. Maar dat kan Europa niet als soort koloniale mogendheid opleggen aan de wereld, aldus Hasselman-Plugge. “Westerse landen zijn de grootste veroorzakers geweest van de milieuschade waar de wereld nu mee te maken heeft. De overheden van de landen waar de grondstoffen worden geproduceerd, moeten daarom het voortouw nemen.”
Bron: CBS
