De stikstofmaatregel die minister Carola Schouten de melkveehouderij oplegt voor de duur van vier maanden, heeft voor de sector langdurige gevolgen. Dat stellen Leo Tjoonk (Agrifirm) en Lubbert van Dellen (Accon AVM). “Het is zo onlogisch dat we dit voor vier maanden moeten doen”, aldus Van Dellen in een Agrio-webinar.
Om uit de stikstofimpasse te komen die de bouw volledig platlegde, was het kabinet genoodzaakt voor de korte termijn (2020) een aantal maatregelen te nemen om een opening te forceren. “Die is gevonden in het verlagen van de maximum snelheid en het verlagen van het stikstof in het krachtvoer”, licht Frank Kooiman van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit toe.
Handhaafbaar
Op de voermaatregel kwam een stroom van kritiek vanuit de melkveeketen. Via het Landbouw Collectief waren maatregelen voorgesteld, die waren gericht op het totale rantsoen. Dat advies wordt volledig genegeerd, aldus de sector. Kooiman bestrijdt dat. “Die adviezen worden zeker goed bestudeerd en zijn ook de basis van het beleid dat met ingang van 2021 van kracht wordt.” Dat er niet voor gekozen is om nu al uit te gaan van het totaal rantsoen, heeft voor een belangrijk deel te maken met de handhaafbaarheid van voorgestelde stikstofmaatregel, stelt Kooiman. “De gerechtelijke uitspraak over PAS heeft duidelijk gemaakt, dat een maatregel controleerbaar en handhaafbaar moet zijn, en dat is de regeling die nu is gepubliceerd.”
Diergezondheid
Vanaf september tot het eind van 2020 moet het ruw eiwitgehalte in krachtvoer worden teruggebracht, aldus de aangekondigde stikstofmaatregel. Op deze wijze wordt de stikstofuitstoot beperkt. De maatregel geldt voor alle melkveebedrijven, tenzij de bedrijven kunnen aantonen dat zij in het referentiejaar 2018 al op een gemiddelde zaten van 155 gram ruw eiwit per kilogram droge stof. “Dat is de waarde die wij op basis van de adviezen van WUR-onderzoeker Jan Dijkstra als kritische grens hanteren”, aldus Kooiman. “Bij die waarde komt aantoonbaar het diergezondheid in gevaar stelt Dijkstra.” Het gehalte van 155 gram ruw eiwit geldt voor het gemiddelde op het bedrijf. “Dat betekent dat een bedrijf per diergroep wel kan variëren”, bevestigt Kooiman.
Sturen
Leo Tjoonk (Agrifirm) hekelt de nu voorgestelde stikstofmaatregel. “Hij ontneemt boeren de mogelijkheid om het rantsoen te sturen per diergroep en te zorgen voor een goed en uitgebalanceerd rantsoen.” Onderzoek van Agrifirm heeft uitgewezen dat veel van hun klanten inmiddels al langere tijd sturen op minder eiwit in het rantsoen. “Veel boeren zaten in het referentiejaar nog niet in de buurt van de 155 gram die wordt genoemd, maar nu wel. En dat is zuur, want ze komen daarmee dicht bij de doelstelling, maar moeten wel het eiwit in het rantsoen terugbrengen. Daarmee komt op deze bedrijven wel degelijk de diergezondheid in gevaar en voor de uitzonderingsregel komen ze niet in aanmerking omdat ze in het referentiejaar nog te hoog zaten.”
Beperken
Tjoonk verwacht op melkveebedrijven met name problemen bij het uitbalanceren van kalveren, droge koeien en oudmelkte koeien. “Slecht beleid kunnen we niet oplossen”, stelt Tjoonk. Toch zullen hij en zijn collega’s er alles aan doen om melkveehouders zo goed mogelijk te ondersteunen bij het beperken van de gevolgen van deze in zijn ogen ‘waardeloze regel’. Zo adviseert hij melkveebedrijven op kleigrond met weidegang, om die weidegang zo lang mogelijk vast te houden en er voor te zorgen de groei van gras erin te houden. “En doe je niet aan weidegang, ga over op stalvoeren. Jong gras bevat veel eiwit. Biedt dat nu aan en zo lang mogelijk.”
Ook het aanpassen van het aandeel snijmais ten opzichte van gras is een optie, maar voor slechts een beperkt aantal ondernemers. “De voorraad is beperkt door de droogte van eerdere jaren en ook de huidige droogte biedt weinig perspectief”, realiseert Tjoonk zich. “Maar heb je de mogelijkheden wel, doe het dan. Al met al zijn het allemaal lapmiddelen. Toch is het belangrijk om tot 1 september zo veel mogelijk te doen wat kan helpen om de langetermijneffecten van de laatste vier maanden van dit jaar te beperken.” Tjoonk verwacht op langere termijn als gevolg van de eiwitbeperking in krachtvoer onder andere lage weerstand en immuunproblemen bij kalveren, lage biestproductie, afkalfproblemen en vervetting van oudmelkte koeien.
Lubbert van Dellen (Accon AVM) is het daar volmondig mee eens. Net als Tjoonk heeft hij geen goed woord over voor de gekozen kortetermijnoplossing in de huidige regeling. “We moeten vier maanden linksom en dan op 1 januari ineens 180 graden omdraaien en naar rechts. Dat is zo onlogisch. Een koe is geen auto, die je kunt laten remmen om over vier maanden het gas weer in te drukken. Een koe is een levend wezen.”
Totaal rantsoen
Na 1 januari 2021 zijn de maatregelen gericht opsturen op totaal rantsoen. “Dat kunnen boeren heel goed, zo blijkt uit cijfers van Agrifirm en ons. Krachtvoer is slechts een kleine schakel in de sturingsmogelijkheden.”
Net als Tjoonk adviseert Van Dellen boeren de komende drie zomermaanden zo veel mogelijk te benutten om de gevolgen van de vier maanden daarna te beperken. Aankoop van eiwitrijk ruwvoer kan daarbij een optie zijn, langer doormelden van oudmelkte koeien, voeren van grasbrok. “Gras laten drogen en er brok van maken kan een goed idee zijn. Doe dat dan wel met jong gras. Daarin zit meer eiwit en dat geeft meer mogelijkheden om mee te sturen”, aldus Tjoonk.
Tool
De stikstofmaatregel is in mei gepubliceerd en ligt nu bij de Europese Commissie. Kooiman verwacht niet dat die de regeling zal terugroepen. Alles pijlen zijn nu gericht op implementatie zodat de regeling op 1 september in werking kan gaan. Het ministerie is zich bewust van het feit dat het voor boeren lastig kan zijn om te weten of ze wel of niet voldoen aan voorwaarden. “We werken momenteel hard aan een rekentool die veehouders moet helpen inzicht te geven in de eiwitsituatie op hun bedrijf, zodat ze weten welke reductie van hen wordt verlangd”, aldus Kooiman. Hij verwacht dat dit rekeninstrument in de loop van volgende week beschikbaar komt.
Lees ook: Sturen op minder eiwit in het rantsoen bij Koeien&Kansen-deelnemers
