Pensioen- en andere indexfondsen kunnen niet worden aangekeken op de gestegen voedselprijzen. Vaak is aangenomen dat de prijsstijgingen van agrarische grondstoffen in de afgelopen tien jaar te wijten zijn aan de toegenomen kapitaalinstroom door indexspeculatie in dezelfde periode. Voor deze aanname echter blijkt vrijwel geen steun te vinden in de feiten die de wetenschap aandraagt over dit onderwerp. Dit is de belangrijkste conclusie uit een onderzoek naar de relatie tussen ‘voedselprijzen en speculatie op agrarische termijnmarkten’. Het gelijknamige onderzoeksverslag is afkomstig van een werkgroep van LEI, onderdeel van Wageningen UR, die het onderwerp samen met Profundo vanuit meerdere invalshoeken heeft uitgediept. Het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) verstrekte de opdracht daartoe.
Agrarische termijnmarkten
Tevens is in het rapport vastgesteld dat door de bedoelde speculatieve kapitaalinstroom de agrarische termijnmarkten amper extra in beweging lijken te komen. Pensioenfondsen en vermogensbeheerders handelen maar met een marginaal deel van hun vermogen in zogenaamde grondstoftermijncontracten. Bij een representatief aantal ondervraagde fondsen beweegt die marge zich tussen 0,19 en 2,04 procent van de totale beleggingsportefeuille.
Biobrandstoffen
De ondervraagde pensioenfondsen en vermogensbeheerders ontkennen in meerderheid een verband tussen de hoge voedselprijzen en de speculatie op termijnmarkten. Dit baseren ze alleen al op het feit dat er geen directe relatie is tussen de termijnmarkt en de fysieke markt. Er vindt geen fysieke levering van grondstoffen plaats op basis van de termijncontracten die door beleggers worden afgesloten. De prijs komt daarom uiteindelijk tot stand door vraag en aanbod op de fysieke markt, zo luidt de redenering.
Andere factoren
Andere factoren spelen volgens de vermogensbeheerders een grotere rol bij de prijsstijgingen. Bijvoorbeeld de stijgende vraag naar agrarische grondstoffen vanwege het toenemend gebruik van biobrandstoffen. Verder zijn van invloed de bevolkingsgroei in opkomende markten en de toenemende droogte, alsook de exportbeperkingen en de hoge olieprijzen.
